Recykling elektroniki - jak zacząć?

Wzrost gospodarczy i podyktowany nim rozwój technologii informatycznych sprawił, że w obrocie pojawiło się wiele urządzeń elektrycznych różnego rodzaju. Każdego roku jako ludzkość generujemy olbrzymią ilość śmieci elektrycznych i elektronicznych. Recykling odpadów tego typu stał się nie bez przyczyny ważną kwestią w kontekście ochrony środowiska. Sprawdź, jak przebiega odzyskiwanie metali szlachetnych z elektroniki.

Ile odpadów wytwarza statystyczny Polak?

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w 2020 r. zebrano wśród Polaków 13,1 mln ton odpadów komunalnych. Dla porównania w 2019 r. było to blisko 3 proc. mniej – z gospodarstw domowych odebrano 11,3 mln ton odpadów. Co ciekawe, jeszcze w 2010 r. wśród Polaków zebrano 10,04 mln ton odpadów komunalnych, z czego 6,8 mln ton (67,7 proc.) pochodziło z gospodarstw domowych.

Według danych GUS odpady zebrane w 2020 r. zostały skierowane do:

• odzysku (59 proc.), w tym recykling odpadów stanowił 26,7 proc., biologiczne procesy przetwarzania 12 proc., a przekształcenie termiczne z odzyskiem energii 20,3 proc.
• unieszkodliwienia (41 proc.), w tym przekształcenie termiczne bez odzysku energii stanowiło 1,3 proc., a składowanie 39,8 proc.

Statystyki nie podają dokładnych informacji dotyczących tzw. elektrośmieci, których recykling z roku na rok staje się coraz większym źródłem zainteresowania wielu przedsiębiorców. Fakt ten wynika z możliwości odzyskiwania metali szlachetnych z elektroniki.

Dlaczego recykling elektroniki jest tak ważny?

Tzw. elektrośmieci, czyli odpady elektryczne i elektroniczne zaliczane są do grupy odpadów niebezpiecznych, co wynika ze stosunkowo wysokiej zawartości związków toksycznych. Mogą one stanowić przyczynę chorób i zatruć, a niejednokrotnie prowadzą także do skażenia gleby i żywności. Szacuje się, że w samej Unii Europejskiej rocznie produkowane jest blisko 8 mln ton odpadów elektrycznych i elektronicznych.

Recykling elektroniki ma na celu ograniczenie ilości składowanych e-odpadów i zmniejszenie ryzyka związanego z przedostawaniem się toksycznych związków do gleby. Umożliwia również ponowne wykorzystanie metali szlachetnych, co jest szansą na ograniczenie ich wydobycia. Takie działanie pozytywnie wpływa na środowisko naturalne.

Jak wygląda recykling elektroniki?

Do recyklingu odpadów elektrycznych i elektronicznych wykorzystuje się różne metody obróbki, z których najpopularniejsza jest obróbka mechaniczna oraz separacja fizyczna. Zaletą tych metod jest ich łatwe zastosowanie oraz niewielka szkodliwość dla środowiska naturalnego. Cały proces przebiega według poniższego schematu:

• Etap I – demontaż urządzeń elektrycznych i elektronicznych wraz z podzieleniem uzyskanych elementów na poszczególne grupy odpadów – metale, tworzywa sztuczne, szkło, drewno, papier, elementy elektroniczne oraz części niebezpieczne.
• Etap II – ponowne wykorzystanie elementów, które są kompletne i istnieje możliwość ich zastosowania w nowych przedmiotach lub recykling odpadów. Na tym etapie stosuje się rozdrobnienie metalu i dalszą obróbkę fizyczną oraz specjalistyczne procesy hydrometalurgiczne.

Recykling elektroniki może polegać też na separacji magnetycznej, elektrostatycznej lub prądowo-wirowej. Dzięki tym procesom można uzyskać żelazo, frakcję nieżelazną oraz niemetaliczną. Części metaliczne można poddać dalszej obróbce i separacji, co pozwala odzyskać metale szlachetne z elektroniki, takie jak miedź, srebro, a także glin i pallad.

Pozyskane w procesie recyklingu elektroniki surowce można ponownie wykorzystać na etapie produkcji. Przykładowo zmielone tworzywa sztuczne pozyskane z gospodarstw domowych przetwarza się na nowe kołpaki samochodowe. Natomiast odzyskane metale szlachetne, takie jak złoto, platyna czy srebro mogą posłużyć do produkcji telefonów komórkowych, plomb dentystycznych lub instrumentów muzycznych. Zakres ponownego wykorzystania surowców jest więc naprawdę szeroki.

Czy recyklingiem elektroniki może zająć się każdy?

Utylizacja i recykling odpadów elektrycznych i elektronicznych może odbywać się jedynie w miejscach do tego przeznaczonych przez zarejestrowane podmioty. Do działalności tej niezbędne są stosowne zezwolenia oraz zaplecze techniczne wymagające pokaźnych inwestycji. Szczegółowe przepisy opisuje ustawa o odpadach, w której sprzęt elektroniczny i elektryczny traktowany jest jako odpady niebezpieczne. W związku z tym ustawodawca przewidział sposób, w jaki należy postępować podczas recyklingu elektroniki. Celem takiego działania jest zapobieganie przedostawania się szkodliwych substancji do środowiska i ekosystemu.

Jednocześnie warto pamiętać, że recykling elektroniki rozpoczyna się już na poziomie jednostki. Obowiązujące przepisy nie zezwalają na wyrzucanie starych urządzeń elektrycznych i elektronicznych do śmieci – niezbędne jest ich odpowiednie utylizowanie. Zobowiązani więc jesteśmy do oddawania zużytych sprzętów do specjalnych punktów selektywnej zbiórki odpadów. Na ulicach miast coraz częściej pojawiają się też specjalne kosze, do których można wyrzucić stare urządzenia.

W Polsce wciąż przetwarzamy tylko znikomą część produkowanych odpadów – wielokrotnie mniej niż w krajach Europy Zachodniej. Można więc domyślać się, że trend ten będzie stopniowo wzrastał. Świat pragnie chronić środowisko naturalne, przed występowaniem takich zjawisk jak np. Wielka Pacyficzna Plama śmieci, o której przeczytasz w artykule: Niespodziewany efekt zanieczyszczenia wód plastikiem