Nagroda Nobla – najbardziej prestiżowe międzynarodowe wyróżnienie

Marzeniem twórców, artystów, naukowców jest otrzymanie tej jedynej w swoim rodzaju nagrody. Niestety niewielu się to udaje, ze względu na najbardziej rygorystyczne kryteria. Spełnienie ich wiąże się ze spektakularnym sukcesem. Często w ten sposób są nagradzane odkrycia na skalę światową, ale też najwyższej klasy talenty. Oczywiście mamy również Polaków, którym udało się zdobyć tę nagrodę. Kim są i w jaki sposób na nią zasłużyli?

Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, co to jest Nagroda Nobla - koniecznie przeczytaj artykuł: Kto otrzymał Nagrodę Nobla? Dowiesz się z niego, czym jest, kto może ją otrzymać i co najważniejsze jakie polskie osobistości, ją otrzymały. W tym tekście przyglądamy się tematowi bardziej szczegółowo i kontynuujemy to ważne zagadnienie. Zacznijmy jednak od wyjaśnienia, kim był pomysłodawca Nagrody Nobla?

Kim był Alfred Nobel?

Alfred Nobel oczywiście zawdzięcza swoją sławę, ufundowanej przez siebie nagrodzie. Jednak skoro nagroda jest tak prestiżowa i uznawana za największe osiągnięcie na całym świecie, to musi oznaczać, że sam Alfred Nobel był wyjątkową postacią. W rzeczy samej tak właśnie było. Urodził się w Sztokholmie 21 października 1833 roku, a zmarł 10 grudnia 1896 roku w Sanremo, w wieku 63 lat. Był szwedzkim przemysłowcem, ale przede wszystkim wynalazcą. Jest autorem aż 355 patentów. Oczywiście do największego wynalazku należy zaliczyć wymyślony właśnie przez niego dynamit. Można powiedzieć, że talent odziedziczył w genach. Jego ojciec również był inżynierem i wynalazcą. Był konstruktorem między innymi min morskich. Jego matka pochodziła z bogatej rodziny, więc nie brakowała na coraz to nowe pomysły syna. Alfred był bardzo ambitny i już w wieku 17 lat biegle władał kilkoma językami. Po śmierci w testamencie odnaleziono jego ostatnią wolę, w której przekazał swój majątek do funduszu, z którego coroczne odsetki miały być wypłacane w formie nagrody dla tych, którzy przynieśli ludzkości największą korzyść. Tak właśnie się stało.

Co to jest nagroda nobla

Nagroda Nobla to nagroda za najwybitniejsze osiągnięcia. Jest przyznawana w dziedzinie nauki, literatury, ale również za zasługi dla ludzkości. Została ustanowiona w 1886 roku, zgodnie z ostatnią wolą Alfreda Nobla zapisaną w testamencie. Pierwsze rozdanie nagród odbyło się w Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie w 1901 roku. Wraz z otrzymaniem zaszczytnej nagrody, przyznawana jest również nagroda finansowa, o której zabezpieczenie dba Fundacja Nobla. Finansowy aspekt nagrody jest realizowany na bazie Fundacji Nobla.

Nagroda Nobla jest przyznawana w kilku kategoriach: fizyka, chemia, literatura, medycyna lub fizjologia, ekonomia. Oprócz wymienionych wyżej nagród mamy również do czynienia z Pokojową Nagrodą Nobla. Wybór kandydatów jest długi i żmudny, a do selekcji kandydatów wybrani są najlepsi specjaliści w swych dziedzinach. Jest o co walczyć, bo nagroda pieniężna wynosi 10 milionów koron szwedzkich.

Polscy laureaci Nagrody Nobla

Do grona polskich laureatów Nagrody Nobla należą:

• Henryk Sienkiewicz (ur. 5 maja 1846 r. – zm. 15 listopada 1916 r.) - polski powieściopisarz i nowelista. Został nagrodzony Nagrodą Nobla za „wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu” i „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”.
• Józef Rotblat (ur. 4 listopada 1908 r. – zm. 31 sierpnia 2005 r.) - był polskim fizykiem i radiobiologiem oraz współzałożycielem pacyfistycznego ruchu uczonych działających na rzecz likwidacji broni masowej zagłady. W 1995 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za walkę ze zbrojeniami jądrowymi na świecie.
• Maria Curie Skłodowska (ur.7 listopada 1867 r. – zm. 4 lipca 1934 r.) - uczona zajmowała się fizyką doświadczalną i chemią fizyczną. Została dwukrotnie uhonorowana Nagrodą Nobla. Pierwszy raz w dziedzinie fizyki w 1903 r. wraz z mężem Piotrem Curie oraz Becquerelem za prace nad promieniotwórczością. Drugi raz w 1911 roku w dziedzinie chemii, za rozwój chemii dzięki odkryciu polonu i radu oraz za zbadanie metalicznego radu i jego związków chemicznych.
• Władysław Reymont (ur. 6 maja 1867 r. – zm. 5 grudnia 1925 r.) - polski powieściopisarz i nowelista. Został nagrodzony Nagrodą Nobla za wybitny epos narodowy, powieść „Chłopi”.
• Czesław Miłosz (ur. 30 czerwca 1911 r. – zm. 14 sierpnia 2004 r.) - polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury. Czesław Miłosz otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości.
• Wisława Szymborska (ur. 2 lipca 1923 r. – zm. 1 lutego 2012 r.) - poetka, eseistka, felietonistka. Otrzymała Nagrodę Nobla w 1996 roku w dziedzinie literatury za „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.
• Lech Wałęsa (ur. 29 września 1943 r.) – polityk i działacz związkowy, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995. Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1983 jako lider podziemnej Solidarności. Co bardzo ciekawe, nagrodę odebrała jego żona, ze względu na fakt, że władze PRL odmówiły mu wydania paszportu.
• Olga Tokarczuk (ur. 29 stycznia 1962 r.) - polska pisarka, eseistka, poetka. Nagrodę Nobla otrzymała w 2018 roku w dziedzinie literatury za „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia”

Podsumowując, okazuje się, że polscy laureaci Nagrody Nobla to przede wszystkim twórcy, którzy otrzymali nagrodę za działalność w dziedzinie literatury. Dwie osoby otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla, a jedna za osiągnięcia w dziedzinie fizyki i chemii.